- Ultrazvuk je zvuk čija je frekvencija iznad gornje granice čujnosti za normalno ljudsko uho, a koja iznosi 20 kHz (20000 herca).
- Princip korištenja je vrlo jednostavan: odašilje se ultrazvučni val, koji se odbija od prepreke te se prema vremenu potrebnom da se val vrati određuje udaljenost i oblik objekta.
- Zahvaljujući jednostavnosti i neškodljivosti izvođenja pregleda, ultrazvuk predstavlja pouzdanu i efikasnu metodu u otkrivanju i praćenju različitih oboljenja.
Ultrazvuk abdomena
Obavezno se preporučuje ukoliko se nađete u nekoj od ovih situacija:
· Bol u stomaku i/ili leđima,
· Mučnina i povraćanje,
· Naglo uvećanje trbuha,
· Povrede u predjelu trbuha,
· Nejasna febrilna stanja.
Priprema za ultrazvuk abdomena podrazumijeva:
-
Neunošenje hrane minimalno 6-8 sati, a najbolje 12 sati prije pregleda.
-
Poželjno je dva do tri dana prije pregleda ne uzimati hranu koja stvara gasove, hranu sa mnogo ostataka i hranu bogatu biljnim vlaknima (žitarice, voće i povrće).
-
Za pregled mokraćne bešike i prostate kod muškaraca, potrebno je bešiku napuniti vodom – popiti 3-4 čaše tečnosti 1,5 sat prije pregleda i ne mokriti.
U hitnim slučajevima, ultrazvuk abdomena se vrši bez prethodne pripreme.
Za uspješnu dijagnostiku, takođe je veoma važno da pacijent sarađuje sa ljekarom, odnosno da zauzme traženi položaj i da po potrebi zadrži dah.
Ultrazvuk abdomena je efikasan za otkrivanje i praćenje oboljenja poput:
-
Urođene anomalije,
-
Ciste,
-
Maligni i benigni tumori,
-
Akutne i hronične zapaljenske promjene,
-
Ciroza jetre,
-
Kamenci žučne kese i bubrega,
-
Prisustvo slobodne tečnosti u trbušnoj duplji,
-
Proširenja i naslage na velikim krvnim sudovima, povrede.
Klasični ultrazvuk abdomena ima ograničene mogućnosti kada je u pitanju dijagnostika šupljih organa (želudac, dvanaestopalačno, tanko i debelo crijevo) zbog prisustva vazduha i sadržaja u njima. Za pregled navedenih organa koriste se endoskopske metode.
Ultrazvuk dojke
Ultazvukom dojke dobijamo uvid u stanje tkiva dojke i sa velikom vjerovatnoćom (oko 97-98%) diferencira maligne (rak dojke) od benignih promjena u dojci. Ukoliko postoji ikakva sumnja u prirodu nalaza, može se pod kontrolom ultrazvuka uraditi aspiracija (iglom se usisa dio sadržaja) ili biopsija (uzima se isječak tkiva) i dobijeni sadržaj se šalje na citološku analizu.
Svim ženama se poslije navršene 25-te godine života preporučuje da ovaj pregled urade jednom godišnje, nabolje 1-2 dana nakon prestanka menstrualnog krvarenja.
Ultrazvuk dojke se obavezno preporučuje kod:
-
Pojave čvorova u dojci (utvrđuje se da li se radi o solidnoj ili cističnoj formaciji)
-
Galaktoreje (produkcija mlijeka u dojkama van perioda dojenja)
-
Mamarne duktalne ektazije (stanje u kojem su mliječni kanalići u dojci prošireni i ispunjeni tečnošću)
-
Različitih mastopatija (displazije sa ili bez bujanja epitela)
-
Žena sa postoperativnim i ožiljcima nakon zračne terapije
-
Žena na supstitucionalnoj hormonskoj terapiji
-
Žena sa implantatima.
Za ovaj pregled nije potrebna posebna priprema. Jedino se preporučuje nošenje odjeće iz dva dijela, kako bi se lakše svukli samo iznad struka.
Postupak obično traje 15 minuta, osim u slučaju biopsije, za koju treba više vremena.
Tokom ovog pregleda, osim tkiva dojke obavezno se ultrazvučno kontrolišu pazušnje jame i jame iznad ključnih kostiju.
Ultrazvuk štitne žlijezde
Štitnjača, lučenjem svojim hormona, upravlja mnogim procesima u našem tijelu. Stoga biste trebali ozbiljno razmisliti o pregledu ukoliko imate neki od navedenih simptoma:
-
Umor
-
Depresija
-
Poremećaj spavanja
-
Napadi znojenja
-
Tegobe pri gutanju
-
Osjećaj knedle u grlu
-
Nejasan gubitak ili povećanje težine,
-
Ispadanje kose,
-
Ubrzan rad srca,
-
Poremećen ciklus,
-
Loša cirkulacija,
-
Trnci u nogama.
Pregled, prije svega, podrazumijeva labgoratorijsku analizu lučenja hormona štitne žlijezde.
Ukoliko su hormoni uredu, to ne znači automatski da je štitnjača zdrava. Kako biste bili potpuno sigurni, potrebno je napraviti i ultrazvuk. Ultrazvuk štitnjače je jednostavna metoda za prikaz građe štitnjače, njezinog anatomskog smještaja, veličine i oblika, pri čemu se mogu vidjeti bilo koje promjene koje odstupaju od normalne građe (čvorovi, ciste, upalne promjene, tumori).
Ultrazvučni pregled za pacijenta nije neugodan.On se radi u ležećem položaju, malo uzdignute brade, zabačene glave straga, kako bi se lakše prikazale sve strukture na vratu.
Za ovaj pregled nisu potrebne nikakve pripreme.
Postupak je bezbolan, jednostavan, neinvazivan i ne donosi bilo kakve neželjene rizike po pacijentovo zdravlje. Da bi aparat mogao da emituje zvučne talase i skuplja sliku koju talasi prave prilikom odbijanja o tkivo, ljekar stavlja specijalni gel na kožu. Gel će vam možda biti hladan prilikom stavljanja. Osećaćete slabiji pritisak aparata ultrazvuka, ali ne bi trebalo da osećate nelagodu.
Kolor dopler krvnih sudova
Kolor dopler je specifična ultrazvučna metoda za ispitivanje strukture i oblika krvnih sudova, kao i kvalitete cirkulacije.
Pregledom se otkriva da li postoje naslage na zidu krvnog suda i procjenjuje se koliko je suženje krvnog suda nastalo zbog naslaga ukoliko one postoje. Kolor dopler metodom se mjeri brzina proticanja krvi i određuje da li je dotok krvi u određene organe i tkiva dovoljan ili ne.
Potpuno je bezbolna i neinvazivna metoda, koja se može ponavljati neograničen broj puta bez ikakvih neželjenih posljedica po zdravlje pacijenta. Najčešće se obavlja na krvnim sudovima ruku, nogu, glave i vrata.
Kolor dopler krvnih sudova glave i vrata treba uraditi u slučaju:
-
vrtoglavice i nestabilnosti pri hodu,
-
gubitka svijesti,
-
glavobolje,
-
moždanog udara, neuroloških oboljenja,
-
ateroskleroze,
-
povišenog holesterola i trigricerida u krvi,
-
dugogodišnjeg dijabetesa,
-
šuma nad karotidnim arterijama,
Kolor dopler krvnih sudova nogu radi se u slučaju:
-
proširenih vena,
-
otoka nogu, promjena u boji kože,
-
Povreda,
-
Priprema za operaciju vena, postoperativnog praćenja,
-
Bola pri hodu,
Kolor dopler krvnih sudova ruku radi se u slučaju:
-
Bola, otoka i promjena boje kože,
-
Povreda,
-
Procjene stanja krvnih sudova prilikom planiranja arteriovenske fistule za hemodijalizu,
-
Procjene funkcionalnosti akreirane arteriovenske fistule i eventualno postojanje komplikacija.
Nisu potrebne nikakve posebne pripreme za pregled. Uvijek sa sobom treba ponijeti ranije nalaze i slike, nalaze krvi te nalaze o bolesti od koje se liječite ili nalaze u vezi sa sadašnjim tegobama.
Ultrazvučni pregled kukova kod beba
Prvi ultrazvučni pregled bebinih kukova potrebno je uraditi u prva tri mjeseca života (najbolje između 1 i 2. mjecesa), da bi se na vrijeme utvrdilo da su kukovi „zreli“.
Naime, kukovi se razvijaju tokom trudnoće, a svaki pokret nogu koji beba napravi produbljuje čašice. Ukoliko su čašice nedovoljno produbljene, glavica butne kosti ne može dobro da legne i može doći do iščašenja. Takvi kukovi se nazivaju „nezreli“. Neka djeca se rađaju sa djelimično zrelim kukovima, ali se u naredna tri mjeseca, pravilnim povijanjem i vježbama, čašice vrlo uspješno produbljuju.
Kako se displazija kukova ne može sa sigurnošću utvrditi samo kliničkim pregledom, pri svakoj sumnji na nju, dijete se upućuje na ultrazvučni pregled. Ultrazvučni pregled kukova je potrebno izvršiti i kod djece koja imaju bilo koji od sljedećih faktora rizika:
-
Razvojni poremećaj kuka u obitelji,
-
Postojanje deformacije vrata ili stopala,
-
Prvorođeno ženso dijete,
-
Blizanačka trudnoća,
-
Manjak plodne vode u trudnoći,
-
Nedonešenost.
Ultrazvučni pregled traje veoma kratko i za bebu nije ni malo neugodan.
Pregledom se utvrđuju svi oblici prirodnog iščašenja kuka, bez obzira na dob dojenčeta. Pregled se može ponavljati bez štetnih posljedica za dojenče, te se na taj način s vremenom mogu izdvojiti oni kukovi koji, iako su pri rođenju bili „nezreli“, nastavljaju normalan rast i razvoj, od onih kojima treba rana terapeutska intervencija.
Kukovi kod beba se razvijaju do 18 mjeseci života, tako da najveći broj djece koja su rođena sa nezrelim kukovima, kasnije nemaju apsolutno nikakvih problema. Stoga je od velike važnosti da se na vrijeme obavi kontrola kukova.
Stručnjaci preporučuju svakoj odrasloj osobi, posebno ženama, redovne provjere hormona štitnjače.
Bez obzira na to da li osoba ima simptome, koji ukazuju na bolesti štitnjače, ili ne, u 35-toj godini života bi trebala da izvrši pregled hormona štitnjače i da te preglede vrši redovno svakih 5 godina.
Ultrazvuk srca
Ultrazvuk srca (ehokardiografiju) bi inače trebalo uraditi bez obzira na godine života i postojanje tegoba.
Pregledom se testira:
-
Dimenzije predkomora, komora, debljina srčanog mišića, dimenzije aorte,
-
Snaga srčanog mišića,
-
Izgled i funkcije valvula,
-
Pregrade između komora i predkomora ne bi trebale da imaju otvore,
-
Stanje srčane ovojnice,
-
Eventualno prisustvo ugrušaka, dobroćudnih ili zloćudnih tumora, isl.
-
Druge strukture dovoljno velike da se prikažu ultrazvučnim pregledom.
Stoga se posebno preporučuje u sljedećim slučajevima:
-
Neobjašnjivi bolovi u grudima ili lijevoj ruci,
-
Šum na srcu,
-
Dugogodišnji povišen krvni pritisak,
-
Nakon srčanog udara,
-
Kontrola postoperativnog stanja srca,
-
Slabost srčanog mišića,
-
Urođena srčana mana,
-
Porodična istorija obolijevanja i umiranja od bolesti srca ili kardiovaskularnog sistema uopšte.
Za ultrazvuk nije potrebna nikakva posebna priprema – ne zahtijeva neku posebnu ishranu, a ukoliko već pijete neke lijekove, trebali bi nastaviti (osim ako Vam liječnik ne preporuči drugačije).
-
Mlade djevojke trebaju početi sa samopregledom dojki već od 20-te godine života (jednom mjesečno između 5.i 10.dana menstruacijskog ciklusa).
-
Nakon 20-te, odnosno 30-te godine života preporučuje se jedanput godišnje obaviti klinički i ultrazvučni pregled dojki.
-
S 40 godina potrebno je obaviti tzv.bazalnu mamografiju, uz ultrazvučne kontrole svakih 6 mjeseci do godinu dana. Mamografija se potom preporučuje svake dvije godine.
-
Nakon 50-te godine života preporučuje se obaviti mamografija jednom godišnje.
Većina žena se bar jednom u životu susretne sa nekim od dobroćudnih (benignih) oboljenja dojke.
Iako ove promjene na dojci su najčešća oboljenja dojke (80% od svih oboljenja), neka od njih mogu da ukažu na povećan rizik oboljevanja od raka dojke u kasnijoj životnoj dobi.
Pored toga, posmatrajući sa psihološkog aspekta, veoma je važno utvrditi tačnu prirodu promjene na dojci, kako bi se sa sigurnošću znalo da li je opasna po život ili ne.
